درس روانشناسی به دلیل حجم کمتر نسبت به سایر دروس و علاقه ی غالب دانش آموزان رشته انسانی به این درس ، معمولاً جزو درصدهای بالای داوطلبان کنکور است . با اینکه موضوع این درس بسیار قابل انعطاف و جذاب است اما اکثر سوالات آن در کنکور از خلاقیت بالایی برخوردار نیستند و کلیشه‌ی نسبتاً ثابتی را دنبال می‌کنند که با توجه به این موضوع دانش آموزان با تسلط بر متن کتاب درسی می‌توانند امیدوارانه چشم انتظار سوالات کنکور سراسری و کسب درصد دلخواه در این درس باشند .
این درس در کنار درس اقتصاد ، دروس تک کتابی کنکور انسانی را تشکیل می‌دهند،که غالباً جزو درصدهای بالای کارنامه‌ی کنکور داوطلبان به شمار می‌روند . تنها کتاب آن به چهار فصل تقسیم می‌شود : 1) کلیات روانشناسی 2)رشد 3) فرآیندهای شناختی 4) سلامت روانی واختلال روانی . در این میان فصل دوم در کنکورهای چند سال اخیر دارای بیشترین تعداد سوال در کنکور سراسری بوده است ، هر چند تعداد سوالات هر فصل در کنکورهای مختلف معمولاً متناوب بوده است و الگوی ثابتی در بودجه بندی سوالات دیده نمی شود . اکنون به تحلیل فصول مختلف کتاب و برخی نکات مربوط به هر فصل می‌پردازیم و در آخر چند نکته کلی را بررسی خواهیم کرد که امید است برای داوطلبان عزیز مفید فایده باشد .
1) کلیات :
در این کتاب ابتدا دانش‌آموز با ماهیت رشته و علم روانشناسی آشنا می‌شود و سپس راه‌ها و رویکردهای مختلف مرسوم در این رشته را مورد بررسی قرار می‌دهد . باید دقت کرد که ویژگی‌های هر رویکرد ، تفاوتهای رویکردها با یکدیگر و اشخاص شاخص (و تحقیقات آنها در قالب آن رویکرد) همواره مورد توجه طراحان سوال کنکور بوده است . موضوع بعدی در این فصل ، روش‌های تحقیق در روانشناسی است که هماننند رویکردها باید به ویژگی‌های هرروش و تفاوتهای آنها با یکدیگر توجه داشت . در پایان این فصل هم حوزه‌های تحقیقی و شغلی در رشته روانشناسی مورد بحث قرار می‌گیرند که حفظ آنها و تشخیص امور مربوط به هر حوزه که در جدول‌های صفحه 25 کتاب ذکر شده اند برای حل سوالات این مبحث لازم است .
2) رشد :
همانطور که گفتیم فصل رشد پر اهمیت‌ترین فصل کتاب در کنکورهای اخیر بوده است . در این فصل ابتدا به تعریف مفهوم رشد پرداخته می‌شود و سپس 4 ویژگی مختلف برای آن ذکر می‌شود . این 4 ویژگی هر کدام مسائلی را شامل می‌شوند، تشخیص اینکه کدام مسئله مربوط به کدام ویژگی است بعضا مورد توجه طراحان سوال بوده است .کتاب ، پس از این به بررسی دو نظریه مطرح در زمینه ی رشد ، که توسط «ژان پیاژه » و «اریک اریکسون» ارائه شده اند می‌پردازد . در این جا نیز ویژگی ها و تفاوتهای دو نظریه پتانسیل خوبی برای طرح سوال دارند . پس از این، کتاب به بررسی تغییرات مختلف انسان در پروسه‌ی رشد او می‌پردازد .در این فصل تغییرات رشدی انسان از زمان انعقاد نطفه تا پایان دوره نوجوانی تحلیل می‌شود ، کتاب این دوران را به چند دوره تقسیم می‌کند و مرحله به مرحله تغییرات کودک را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد و ویژگی های او را در سنین مختلف بررسی می‌کند .هرکدام از این تغییرات و ویژگی‌ها به یکی از سه زمینه ی «شناختی،جسمانی و روانی- اجتماعی» مربوط می‌شود . معمولا سوالات حول این مسئله در کنکور سراسری کم نیست ، زیرا دست طراح سوال در این قسمت کاملا باز است و می‌تواند متغیرهای مختلفی را مورد سوال قرار دهد ، دو مورد از مهمترین و محبوبترین تیپ های سوال بین طراحان کنکور در این قسمت از کتاب اینگونه است که : 1) هر کدام از تغییرات مختلف مربوط به کدام دوره سنی هستند؟ 2) این تغییرات در کدام یک از زمینه های سه‌گانه ای که گفتیم قرار می‌گیرد؟ . گاهی نیز این دو را با یکدیگر تلفیق می‌کنند .
خصوصیات رشد در نوجوانی شامل تعریف خود ، نقش همسالان و خانواده و ... به همراه جزئیات مربوط به هر کدام ازآنها بعضا مورد توجه طراحان کنکور بوده اند . در هنگام مطالعه این فصل باید دقت کافی به مباحث جزئی، تقسیم بندی‌ها، ارتباط مفاهیم با یکدیگر، و تفاوتهای مفاهیم با هم به خوبی صورت گیرد .
3) فرایندهای شناختی :
این فصل پر از مفاهیم شبیه به یکدیگر است که دانش‌آموزان را گاهی به اشتباه می‌اندازد. این فصل با تعریف ادراک آغاز می‌شود سپس به کارکردهای بخش های مختلف مغز در فرآیند ادراک می‌پردازد . قشر خاکستری و کارکردهای نواحی مختلف آن از بخش های محبوب طراحان سوال است ، استفاده از «رمزگذاری» برای یادگیری این قسمت معمولا راهکار بسیاری از دانش آموزان کنکوری است . مبحث بعدی که در این فصل مطرح می‌شود «توجه» و انواع آن و عوامل موثر بر توجه پراکنده است که معمولا تقسیم‌بندی‌ها و مصداق‌های عملی آنها مورد سوال قرار می‌گیرد . سپس رد این فصل به حافظه و مراحل سه‌گانه ی (درون داد، پردازش و برون داد ) پرداخته می‌شود. در این فصل اصول حاکم بر حافظه و انواع حافظه نیز مباحث پرتکرار در سوالات کنکور هستند ، به ویژه انواع حافظه که دانش‌آموز باید بسیار به تفاوتهای آنها دقت کند . سیستم زبان و اشکال آن به همراه نواحی مغزی زبان و تقسیم‌بندی‌های مربوط به آنها پایان‌بخش فصل سوم هستند که معمولا در کنکور سراسری حائز اهمیت هستند ، جزییات این مباحث نیز نیازمند دقت، مرور و تست‌زنی مکرر است.
4)سلامت روانی و اختلال روانی
کلیدواژه‌ی پرتکرار این فصل، «فشار روانی» است و طبیعتاً بخش مهمی از سوالات این فصل در کنکور را مطالب مرتبط با این مفهوم تشکیل می‌دهند . تعریف فشار روانی ، عوامل ایجاد آن و انواع واکنش در برابر آن از اهمیت ویژه ای برخوردارند که می‌توان به صورت مفهومی آموخت و در زندگی روزمره نیز به کار گرفت ، یکی از راههای یادگیری این مطالب و به طور کلی مطالب مورد بحث در روانشناسی ، این است که ویژگی های مختلف نظری را بر افراد مختلف فرضی (و یا حتی واقعی) منطبق کنیم و به این وسیله آنها را در ذهن خود تثبیت کنیم .
از مباحث بعدی مطرح در این فصل می‌توان به تعارض و انواع آن و نتایج مختلف عبور از هرکدام از انواع آن در شخصیت افراد اشاره کرد که با همان روشی که گفه شد به راحتی قابل یادگیری است .
موضوع بعدی مطرح در این فصل اختلال روانی ، انواع آن و ویژگی‌های مختلف هر کدام از آنها ست ، در کتاب 4 نوع اختلال به عنوان انواع اختلال اضطرابی و 2 مورد هم به عنوان انواع اختلالات خلقی ذکر شده است و دانش‌آموز باید به تفاوتهای موجود در بین آنها دقت کند لازم را داشته باشد . سپس در انتهای کتاب ، انواع راههای درمان اختلالات روانی و افراد درمانگر مطرح می‌شوند که ویژگی های مورد اول و حوزه‌های فعالیت مربوط به مورد دوم از اهمیت برخوردار اند .
سخنی دوستانه:
به طور کلی در مطالعه درس روانشناسی باید به تقسیم بندی‌های مختلف مفاهیم و تفاوت این تقسیم‌بندی‌ها و مفاهیم با یکدیگر در کنار ویژگی‌های هر کدام از آنها باید دقت کرد . این درس در کنکور سراسری شامل 20 سوال است که زمان پیشنهادی برای آن 15 دقیقه است . با توجه به اینکه سوالات روانشناسی آخرین سوالات دفترچه‌ی کنکور است ، دانش آموز باید توانایی تحلیل مباحث این درس را با ذهنی نسبتاً خسته از جلسه آزمون ، بدست آورد تا تحلیل انرژی ناشی از آزمون بر نتیجه ی او در این درس تاثیرگذار نباشد .
مرور سریع نکات مختلف، به همراه تست زنی قبل (بازیابی) و بعد (بازخوانی) از مطالعه بسیار در تثبیت مفاهیم این درس مفید خواهد بود . با توجه به حجم نسبتاً کم مطالب این درس و محدود بودن چارجوب سوالات آن در کنکور ، می‌توان با حل تست های شناسنامه دار با کیفیت و همچنین تست‌های کنکورهای گذشته ، به خط مشی غالب طراحان کنکور سوال پی‌برد و با کشف دیدگاه‌های طراحان در مباحث مختلف ، علاج واقعه را قبل از وقوع کرد و با ذهنی شفاف ، منظم و با اتکا به اطلاعاتی طبقه بندی شده ، به مطالعه ی این درس شیرین و جذاب پرداخت و به استقبال سوالات کنکور رفت . این نکته را نیز نباید فراموش کرد که مطالب این کتاب حتی می‌تواند در زندگی عادی دانش‌آموزان و نحوه ارتباط آنها با دیگران ولو به صورت ناخودآگاه، به آنها کمک کند و فراتر از یک کتاب کنکوری، در زندگی روزانه آنها نیز تاثیرگذار باشد .
عزیزانی که جهت مشاوره خصوصی تمایل دارند با من در ارتباط باشند جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانند از طریق شماره زیر با من در تماس باشند.
09365287311
موفق باشید و سربلند ....
